Anasayfa » Yaşar Erdinç Hoca / Gerçek Yatırımcı Olmak (9) (Dupont Analizi 2)
Yaşar Erdinç Hoca / Gerçek Yatırımcı Olmak (9) (Dupont Analizi 2)
Bu yazı 20 Kasım 2022 tarihinde Gariban Yatırımcı tarafından yazılmıştır.
Merhaba dostlar,
Finansal okur yazarlığa katkı sağlaması ve borsa ile yeni tanışan benim gibi küçük ve gariban yatırımcılarla öğrendiğim bilgileri paylaşmak bakımından yeni bir proje olarak burada bütün bilgilerimi, çalışmalarımı, makalelerimi, notlarımı paylaşmaya karar vermiştim.
Başlıkları altında çeşitli çalışmalar, yazılar yayımladım.
Şunu da belirtmek isterim ki; buradaki yazılar benim kendime notlarımdır. Ben hoca veya uzman değilim, öğrenmeye çalışan bir öğrenciyim, yanlışlarım olabilir. Son olarak ise burada hisse hakkında yapılan tüm yorumlar eğitim amaçlıdır yatırım tavsiyesi içermemektedir.
Bu yazımızda da çok kıymetli ve değerli büyüğümüz, Hocamız, rahmetli Yaşar Erdinç Hoca’mızın yatırımcılık üzerine anlattığı değerli bilgileri ve aldığım notları Yaşar Erdinç Hoca’mızın anlatımıyla kaleme alınmış şekilde sizlerle paylaşmak istiyorum.
Yazıları sırasıyla okuyarak devam ederseniz daha yararlı olacağını düşünüyorum.
dokuzuncu bölümde Dupont analizi ile devam edelim.
Hadi başlayalım
“Buradan sonrası Yaşar Erdinç Hoca’mın sözlerinden alınmıştır.”
Dupont Analizi (2)
“Arkadaşlar bir önceki yazıda Dupont analizinin ne olduğunu göstermiştik. Fast Web Mali Analiz Pro’da Dupont analizi menüde var. Buraya tıkladığınız zaman Dupont analizi geliyor.
Herhangi bir şirketi seçtiğinizde, hemen şöyle yapayım, Örneğin burada AKCNS seçilmiş durumda. Dolayısıyla çimento sektörü önümüze geliyor.
Bir başka şirketi seçtiğimizde örneğin BİMAŞ’ı seçtiğimde burada perakende ticaret sektörü; BIZIM, CASA, CRFSA, MGROS gibi diğerleri geldi. Fakat homojen olması ve karşılaştırabilmemizin kolay olması nedeniyle, ben çimento sektörünü seçeceğim ve çimento sektörünün Dupont analizini birlikte yapacağız.
Dönem adedi 12, yani son 12 dönemi baz alıyor grafikler aşağıda. Biz bunu 24 dönem olarak alalım ve hesapla diyelim.
Ve şimdi şöyle baktığımızda dikkat ederseniz özsermaye kârlılığı bu şirketin %34,26 bu sektörde acaba, en yüksek özsermaye kârlılığı, yani özvarlık kârlılığı hangi şirket diye baktığımızda ADANA %34,26 ile en yüksek özsermaye kârlılığına sahip.
Peki bunu nasıl hesaplıyoruz?
Burada 28,68 % olarak verilmiş, %28,68 yani, bu 0,28 şeklinde. Aktif devir hızını da “%” olarak vermiş arkadaşlar. Dolayısıyla toplam varlıkların %87,15’i kadar ciro yapmış.
Mesela burada %107 demek toplam varlıkların 1.07’si kadar ciro yapmış. Örneğin ÇMBTN toplam varlıklarının %185’i, neredeyse iki katı ciro yapmış. Bu şekilde bakıyoruz.
Burada şeye baktığımızda diyelim; %28,68 ile net kâr marjı ile aktif devir hızını çarparsak aktif kârlılığını buluruz.
Bunun için net kâr marjı(28,68) ile aktif devir hızını(0,8715) çarpmamız gerekiyor. Burada “%” olarak gösteriliyor ama biz bunu 100’e bölerek çarpacağız. Çünkü aktif devir hızı: Net Satış/ Aktifler olacaktır.
Dolayısıyla ben şu an sizinle birlikte bunu çarpacağım. Şöyle hesap makinesini açalım.
Bakın: 28,68 x 0,8715 dediğimizde %24,99 bu rakam aktif kârlılığı çıkıyor. Demek ki aktif kârlılığı yaratan şey ne imiş? Net kâr marjı ve aktif devir hızı.
Bu faaliyet etkinlik rasyosu (aktif devir hızı), bu da maliyet etkinlik rasyosu (net kâr marjı).
Maliyet etkin ve faaliyet etkin şirketlere bakalım şimdi.
Mesela maliyet etkinliği açısından en uçuk şirket şu anda çimento sektöründe kim?
En yüksek net kâr marjına kim sahipse o diyeceğiz. Ve bakıyorum ve MARDİN ÇİMENTO %29, yani burada ADANA ÇİMENTO %28, MARDİN ÇİMENTO %29.
Diğerleri de maliyetler açısından en kötü şirketlerde eksi. BATI SÖKE “-%42” zararda 100 lira mal satıyor 42 lira zarar ediyor. Bu maliyet etkinliği açısından en azından bu tablodaki en kötü şirket şu aşamada.
Ve şöyle bir baktığımızda sektörün ortalaması %9,90 yani sektör ortalaması 9,90 ki sektörün oldukça üzerinde.
Aktif devir hızı açısından baktığımızda en başarılı şirket ÇİMBETON %187 yani sahip olduğu varlıkların 1.85 katı ciro yapıyor. Sektörün ortalaması da 55, bu ortalama ile karşılaştırdığımızda, örneğin MARDİN 58 aktif devir hızı oldukça düşük. Yani sektör ortalamasına yakın. Net kâr marjı en yüksek şirket ama bunun ikisini çarparsak %17 aktif kârlılığa denk geliyor. Halbuki ADANA ÇİMENTO bakın bunu 87’de tutarken yani aktif devir hızını, sürümden kazanarak daha yüksek bir aktif kârlılığına ulaşabiliyor. MARDİN ÇİMENTO maliyet etkin, ama faaliyet etkin değil.
Dolayısıyla eğer MARDİN ÇİMENTO’nun genel müdürü olsaydım ne yapardım ben? Sahip olmuş olduğumuz toplam varlıklara göre ciromuz çok az. Ya çok aşırı yatırım yapmış durumda, ya da kapasiteleri çok düşük, belki işte o bölgedeki olaylar nedeniyle kapasiteleri çok düşük olmuş olabilir. İşte bu nedenle şunu görüyoruz ki, maliyet etkinliğini çok iyi sağlamış bir firma faaliyet etkinliğini sağlamazsa aktif kârlılığı düşük oluyor.
Bakın şimdi burada borç oranları var. Borç kaynak oranları, yani toplam borç oranı. Toplam borcu / Varlıklara bölüyoruz. %45 imiş ortalaması sektörün. Ve baktığımızda en borçlu şirketlerden birisi GÖLTAŞ %59 sektör 45 iken 59 ve ÇİMSA 56.
Örneğin GÖLTAŞ hem bu kadar borçlanmış, hemde öz varlık kârlılığı negatif.
Neden?
Çünkü net kâr marjı negatif, aktif devir hızı çok düşük 55’in altında. Yani GÖLTAŞ şu an en başarısız şirketlerden biri olarak gözüküyor. Hem maliyet etkinliğini sağlayamamış, hem faaliyet etkinliği, hemde işte aktif kârlılığı -%2, bir de en borçlu şirketlerden bir tanesi.
Mesela diğer borçlu şirket %59 ile ÇİMBETON ama net kâr marjı çok düşük. Hatta negatif, fakat aktif devir hızı çok yüksek. Tabi ki çok satış yapıyor ama zararına satıyor. Bu da ne yapıyor? Aktif kârlılığının %6,19’u yani toplam varlıklarının %6’sı kadar zarar ediyor bir de borcu yüksek öz varlık kârlılığı -16.
Peki en başarılı şirket hangisi diye baktığımızda burada %34 ile ADANA olarak karşımıza çıkıyor(Adana Çimento artık borsaya kote değil). Öz varlık kârlılığı en yüksek şirket, hem kâr marjı çok yüksek, hem aktif devir hızı çok yüksek. Dolayısıyla bu listede burada ADANA uzun vadeli alınıp beklenebilecek bir kağıt olarak gözüküyor. Fakat acaba ADANA mesela burada böyle görüyoruz ama AKÇANSA’yı incelediğimiz için aşağıdaki grafiklerde AKÇANSA’nın öz varlık kârlılığını, kâr marjını görüyorsunuz. Mesela AKÇANSA’nın öz varlık kârlılığı %28’e gelmiş, net kâr marjıda %20’lere gelmiş, ama şurada AKÇANSA’da %19’a inmiş öz varlık kârlılığı %14’e düşmüş. Yani biz burada her ne kadar nokta, yani son bilançolara göre kâr marjlarını versek de mesela ADANA’nın kâr marjları vesaire nasıl gelişiyor? Ona ayrıca bakmak lazım.
Net kâr marjına baktığımızda AKÇANSA’nın yine evet net kâr marjı düşüyor %14,23’e düşmüş ama çimento sektöründe %9,90’a düşmüş. Dikkat ederseniz çimento sektörünün kâr marjları hızla düşüyor. Bu yüzden de çimento sektörüne dikkat etmek gerekiyor. Ve çok sert bir düşüş var. Aktif devir hızı açısından baktığımızda daha önce AKÇANSA %91’e çıkmış. Aktif devir hızı açısından, yani varlıklarının %91’i kadar bir ciro yapıyormuş. Ama şimdi bu %77’e düşmüş. Sektörde %55’e gelmiş.
Aktif kârlılığı açısından da sektör uzun zamandır 2015’den bu yana sektör bakın sarı halde düşüyor. Aktif kârlılığı açısından %8.16’ya gelmiş. Hâlâ AKÇANSA sektöre göre daha iyi, ama trend aşağı dönüyor. Bu da tabi ki inceleme yaptığımız dönemde çimento şirketlerinin neden çok daha az prim yaptığını sektöre göre az prim yaptığını açıklıyor.
Borçluluk oranlarına baktığımızdaysa bir yandan kârlılıklar düşüyor. Sektörün kârlılık, devir hızı aşağıya gidiyor. Net kâr marjları aşağı gidiyor. Aktif kârlılığı aşağıya gidiyor. Ama ne yapıyor? Borç oranları yukarı gitmeye başlamış. Sektörün borç oranı hızla yukarı gitmeye başlamış. Bu da oldukça riskli bir durum. Ve işte bu resim çimento sektörünün prim yapmasını engelleyen resim. Öz varlık kârlılığına da baktığımızda, çimento sektörünün öz varlık kârlılığıda hızlı bir şekilde düşüyor. Dolayısıyla burada AKÇANSA’yı incelediğimiz için şurada AKÇANSA’yı hep sektörle karşılaştırıyoruz.
AKÇANSA burada mesela sektöre göre net kâr marjı açısından burayı 100 olarak kabul edersek, 117 seviyesinde. Aktif devir hızı açısından burayı 100 kabul edersek sektörden %43 daha iyi. Aktif kârlılığı açısından sektörü 100 kabul edersek AKÇANSA %51 daha iyi durumda. Ve öz varlık kârlılığı açısından bakarsak da sektör 100 iken AKÇANSA 155 öz varlık kârlılığı açısından da daha iyi. Fakat genelde kârlılıklar da düşüş olduğu için AKÇANSA’nın bu durumu kağıdın illa prim yapmasını gerektirmiyor. Sektör bir şekilde olumsuza gidiyorsa bu durumda iyi durumda olan şirket daha iyi prim yapmak zorunda değil. Şu an zaten olması gereken fiyattadır.
Bir de mesela ADANA’ya A’ya bakalım mesela. ADANA A’nın buradaki oranlarına bakmıştık. Örneğin net kâr marjı en yükseklerden bir tanesiydi. MARDİN’de %29’du ama bakalım acaba bu %28’e yükselmiş mi? Yoksa yüksek seviyelerden %28’e mi düşmüş görelim. Bakın ADANA çimento %44 öz sermaye kârlılığından şu an %34’e düşmüş. Yani o da bir aşağı trendde. Aynı şekilde net kâr marjı %35’lerden %28’lere düşmüş. Dolayısıyla burada da aynı resmi görüyoruz. Yani sektör olumsuza giderken firmalarda, en azından mesela aktif devir hızında ADANA ÇİMENTO’da aşağıya gelmiş fakat bir miktar son bilançoda yukarıya dönmüş.
Evet Dupont analizi bu. Acaba şöyle bir soru sorabilir miyiz? Acaba gerçekten bu öz varlık kârlılığının yükselince fiyatı artıyor mu hisse senedinin? Öz varlık kârlılığı düşünce de fiyatı düşüyor mu? Bir sonraki yazıda buna bakacağız…”
İlk yorum yapan siz olun